سیستم ترمز ABS - سیستم ترمز ضد قفل

ترمزABS نوعی از نسل جدید ترمزهاست که به ترمز ضد قفل مشهور است. کلمات به‌کار رفته در نام این محصول مخفف عبارت (Anti-Brake System) است و همانگونه که از نام آن پیداست ، این احتمال وجود دارد که بدون این سیستم چرخ‌های خودروی شما هنگام ترمزگیری از چرخیدن بایستد و اصطلاحا اتومبیل شروع به لیزخوردن کند. این سیستم از ایجاد چنین شرایطی جلوگیری می‌کند و مانع از لیزخوردن خودرو می‌شود. سیستم ABS  را نه می‌توان ترمز دوم خودرو نامید و نه آن را جایگزین ترمز اصلی خودرو در نظر گرفت، بلکه سیستمی جدید است که برای امنیت بیشتر به خودروها اضافه شده است. وقتی هر چهار چرخ توسط این سیستم کنترل  شوند، آنرا ABS چهار کاناله می‌نامیم و اگر فقط دوتا چرخ جلو و محور عقب کنترل شوند به آن ABS سه کاناله می‌گویند.امروزه خودروهای پیشرفته  سیستم ABS  پیچیده‌ای دارند تا راننده را به طرق مختلف متوجه کنند که سرعت اتومبیل کاهش پیدا می‌کند و یا همه‌ی چرخ ها قفل شده‌اند یا نه.  چنین سیستم‌هایی ترمز خودرو را در کثری از ثانیه گرفته و رها می‌کنند تا از قفل‌شدن آنها جلوگیری شود.

در گذشته ، رانندگان حرفه‌ای توصیه می‌کردند که هنگام ترمزگیری پدال را چندین بار بگیرید و رها کنید. اکنون این کار را به‌صورت حرفه‌ای‌تر سیستم ABS انجام می‌دهد.

 سیستمABSدارای چه بخش هایی است؟

سنسور سرعت: این سنسور یک سیستم کمک‌راننده‌ی پیشرفته است که سرعت را کنترل می‌کند و آن را به میزان لازم بالا و پایین می‌برد. این سنسورها وسط چرخ قرار گرفته‌اند و دائما چرخش چرخ‌ها را با چرخ‌دنده ای که دارند کنترل و ارزیابی می‌کنند تا ببینند که آیا سیستم ABS در شرایط لغزندگی نیاز به ترمز دستی دارد یا خیر. از آنجایی که چرخ‌دنده به همان سرعت چرخ می چرخد، هرگونه اختلاف سرعت چرخش در چرخ‌ها باعث می‌شود ABS وارد عمل شود تا سیستم ترمز و لنت ترمز را کنترل نماید. یک عدد آهن ربا نیز در نزدیکی چرخ‌دنده قرار گرفته که دور آن سیم‌پیچی شده  است.

سوپاپ: ترمزها توسط فشار هیدرولیک فعال می‌شوند. کنترلر ABS  سوپاپ‌های مغناطیسی یا سلونوید قسمت پرفشار سیلندر ترمز اصلی را فعال می‌کنند. این سوپاپ‌ها معمولا باز هستند و با ترمز هیچ گونه تداخلی ندارند. وقتی کنترلر احساس کند که یک چرخ حین ترمز قفل شده، ابتدا سولنوید را فعال می‌کند که سوپاپ آن چرخ را ببندد و مانع از فشار بیشتر شود. اگر چرخ قفل‌شده همچنان نچرخد در این صورت کنترلر سولنوید دوم را فعال می‌کند تا فشار را به بیرون پس دهد، یعنی در اصل ترمز آن چرخ را آزاد می‌کند، بدون توجه به اینکه آیا راننده هنوز به پدال فشار وارد می‌کند یا خیر. به محض اینکه چرخ‌ها بچرخند سوپاپ ها غیر فعال می‌شوند و ترمز نرمال حاصل می‌شود. ولی اگر دوباره همین مشکل پیش آید ترمز دوباره قفل می‌کند و ABS دوباره وارد عمل می‌شود. این چرخه ۱۲ الی ۱۵ بار در ثانیه تکرار می‌شود تا وقتی که شرایط جاده تغییر کند یا راننده ترمز را آزاد کند. راننده  این چرخه سریع را با لرزش پدال زیر پا شناسایی و احساس می‌کند اما نباید هیچ کاری انجام دهد.  ABS  سر خوردن را به حداقل رسانده و به راننده اجازه می‌دهد که کنترل جهت وسیله نقلیه را حفظ کند.

ترمز کامیون‌های سنگین توسط فشار هوا فعال می‌شود و نه با فشار هیدرولیک. سیستم ضد قفل روی کامیون مشابه ABS اتومبیل عمل می کند، بجز سوپاپ کنترل فشار آن که نزدیک هر چرخ قرار می‌گیرند و فشار هوای ترمزها حین کار ABS  را کنترل و تنظیم می‌کنند.

ECUیا واحد کنترل الکتریکی ترمز:

سیگنال‌های سنسور سرعت را دریافت، تقویت و فیلتر می‌کنند. این قطعه بطور مداوم عملکرد دیگر قطعات سیستم را کنترل و مانیتور می‌کند و در صورت شناسایی هر گونه خطا در عملکرد، چراغ هشدار روی پنل خودرو را روشن می‌کند تا به راننده هشدار دهد. وقتی چراغ هشدار روشن شود، ABS از کار می‌افتد اما ترمز معمولی خودرو همچنان به کار خود ادامه می‌دهد.  درصورت پیدا کردن هر خطای الکتریکی ECU کد خطا را مشخص و ذخیره می‌کند تا بوسیله سیستم تشخیص داده شود. وسایل نقلیه جدیدتر توانایی ذخیره  سه کد را دارند. اگر بیش از یک خطا در خودرو رخ دهد، سیستم فقط می تواند یک کد را ذخیره نماید که در این صورت خودرو باید رفع عیب شود تا بتواند خطای بعدی را شناسایی کند.

محل قرارگیری این قطعه معمولا زیر ایربگ می‌باشد ، اما بسته به کارخانه‌ی سازنده‌ی خودرو ، می‌تواند متفاوت باشد.

- فولکس واگن :  زیر برف‌پاک‌کن

- آئودی : زیر برف‌پاک‌کن

 - BMW : پشت جعبه‌ی فیوز، کنار باتری خودرو

- سیتروئن :  زیر کاپوت در دهانه‌ی موتور

- فیات :  داخل خودرو، زیر کاپوت در قسمت کفی جلوی پا

- فورد :  زیر داشبورد سمت کمک‌راننده، زیر کاپوت زیر برف‌پاک‌کن و غیره

- هوندا :  بالای داشبورد یا زیر کفی کمک‌راننده

- هیوندا : زیر کفی کمک‌راننده

- ایسوزو :  داخل خودرو سمت کمک‌رانده

- لندروور : داخل جعبه‌ي پلاستیکی کنار باطری زیر صندلی راننده

- مزدا : زیر کفی در سمت کمک‌راننده

- میتسوبیشی : بالای داشبورد، سمت کمک‌راننده

- نیسان : داخل خودرو، پشت داشبور یا پنل جلو سمت کمک‌راننده

- پژو : زیر کاپوت یا داخل خودرو روی پایه‌ی فرمان

- رنو : زیر کاپوت سمت راننده یا زیر کاپوت نزدیک باتری

- سوبارو : زیر کفی سمت کمک‌راننده

- تویوتا ۴runner : پشت داشبورد سمت کمک‌راننده یا فیوز پنل

- تویوتا کمری : دقیقا زیر داشبورد

- سوزوکی : داخل خودرو بالای پدال یا پشت داشبورد

HCUواحد کنترل هیدرولیک :  که گرانترین قطعه‌ی سیستم ترمز ABS می‌باشد ، سیگنال‌ها را از ECU گرفته و به آنها عمل می‌کند و ترمز را تحت شرایط ABS آزاد می‌کند. این قطعه شامل EBCM (ماژول کنترل الکتریکی ترمز) می‌باشد که در بیشتر موارد به‌طور جداگانه عمل می‌کند و سوپاپ‌های کنترل فشار سیستم ترمز را را مانیتور می‌کنند.

سنسور بوستر: این سنسور برای سیگنال کردن EBCM  (ماژول کنترل الکتریکی ترمز)  استفاده می‌شود و در صورت دریافت خطای این سنسور باید سریعا تعویض شود؛ چرا که ممکن است باعث ایجاد مشکل در پدال‌گیری شده و باعث تصادف شود. لذا برای رفع مشکل ابتدا تمامی اتصالات الکترونیکی را بررسی کنید، اگر نیاز به تعویض یا تعمیر داشتند آن را انجام دهید و بعد از آن سنسور را تعویض نمایید. شلنگ‌هایی که چکه می‌کنند را تعویض نمایید، همچنین بوستر ترمز را چک کنید و اگر ایراد داشت آن را هم تعویض کنید. در آخر خوردگی‌های روی اتصالات یا بست‌ها را تمیز و برطرف نمایید.

سیستم ABS با توجه به تعداد سنسورها می‌توانند دسته‌بندی‌شده و ترمزها نیز با توجه به تعداد شاخه یا کانال‌ها دسته‌بندی می‌شوند :

ABS چهار کاناله – چهار سنسوره : این مدل بهترین عملکرد را دارد و یک سنسور سرعت برای هر چهار چرخ و یک دریچه‌ی جداگانه برای همه‌ی چرخ ها دارد. با این تنظیمات، کنترلر همه‌ی چرخ‌ها را جداگانه بررسی می‌کند تا مطمئن شود که به بالاترین توان ترمز رسیده است.

ABS سه کاناله – سه سنسوره : این ترکیب معمولا روی کامیون باری استفاده می‌شود و روی هر چهار چرخ ABS نصب شده، یک سنسور سرعت و یک دریچه برای هرچرخ جلو به همراه یک دریچه و یک سنسور برای هردو چرخ عقب. لازم به ذکر است که سنسور سرعت چرخ‌های عقب درون محور عقبی قرار گرفته است.

همچنین مدل دو کاناله و یک کاناله ABS نیز وجود دارد که مدل یک کاناله از همه ضعیف‌تر است.

اکثر خودروهای کنونی به  سیستم ترمز ABS به عنوان یکی از مهمترین شاخصه‌های امنیتی مجهز شده‌اند و این سیستم به ندرت در تصادفات زنجیره‌ای دخالت دارد. این سیستم در صنعت اتومبیل‌سازی آنچنان انقلابی ایجاد کرده که اتومبیل بدون این سیستم، مثل فنجان قهوه بدون دسته است.

دلایل کار نکردن سنسور ترمزABS :

- پاره شدن کابل

- آسیب خارجی

- آلودگی زیاد

- افزایش فاصله بلبرینگ چرخ

- آسیب مکانیکی به کدگذار چرخ

عیب یابی ترمزABS :

قبل از بررسی چراغ‌های هشدار، موارد زیر برای عیب‌یابی و تشخیص درست توصیه می‌شوند :

- سابقه و حافظه‌ی عدم کارکرد آن را چک کنید.

- منبع ولتاژ و سیگنال‌ها را توسط یک مولتی‌متر و اسیلوسکوپ و اهم‌متر بررسی کنید.

- بازرسی چشمی کابل‌ها و مجموعه‌ی مکانیکی را انجام دهید.

- سیگنال‌های هر سنسور چرخ را مقایسه و ارزیابی نمایید

- برای تشخیص صحیح عیب، باید از اطلاعات فنی مناسب برخوردار باشید. همچنین به مراکز معاینه‌ی فنی‌ای مراجعه کنید که نسبت به دانش فنی تکنسین‌های آنها اطمینان‌خاطر داشته باشید.