سیستم کنترل پایداری ESP یا Electronic Stability Program
محمدرضا رحیمی سه شنبه 2 اردیبهشت 1399 - 12:32
سیستم کنترل پایداری خودرو ESPیا (Electronic stability program)
امروزه سیستم‌های مختلفی روی خودرو نصب می‌شوند که می‌توانند راحتی و امنیت خودرو را به صورت چشمگیری افزایش دهند. یکی از این سیستم‌ها که احتمالا اسم آن را زیاد شنیده‌اید و روی بسیاری از خودروهای روز دنیا نصب شده است، سیستم کنترل پایداری خودرو ESP می باشد.
این تکنولوژی زمانی که متوجه می‌شود کنترل از دست راننده خارج شده سعی می‌کند با کنترل کردن فرمان و در بعضی موارد ترمزها و حتی کم کردن نیروی پیشرانه ، کنترل از دست رفته خودرو را برگرداند و به راننده کمک کند مسیر خود را به راحتی و بدون لغزش طی کند.در تصویر زیر استفاده سیستم کنترل پایداری از ترمز خودرو برای بازگرداندن خودرو به مسیر خود را مشاهده می کنید :
جالب است بدانید که بر اساس تحقیقی که صورت گرفته، با استفاده از سیستم کنترل پایداری ، یک سوم از تصادف‌ها کاسته می‌شود که نشان‌دهنده اهمیت این سیستم در کنترل و امنیت خودرو است.
اگر بخواهیم بطور خلاصه بگوییم که این سیستم چطور کار می‌کند، باید گفت که این سیستم به صورت مداوم در حال بررسی وضعیت رانندگی هنگام حرکت خودرو است و کنترل می‌کند که آیا خودرو به همان سمتی می‌رود که راننده قصد دارد یا خیر! به طور مثال اگر خودرویی روی یخ در حال لیز خوردن باشد و راننده نتواند به سمتی که قصد دارد بپیچد، این سیستم وارد کنترل شده و به کمک ترمزهای جداگانه برای هر چرخ و کنترل فرمان و گشتاور پیشرانه، سعی می‌کند تا خودرو را به سمتی که راننده قصد دارد، هدایت کند.
البته این سیستم می‌تواند روی هر سطحی اعم از خشک و یا یخزده کار کند و عملکرد آن به لیز خوردن روی جاده‌های خیس منتهی نمی‌شود.
مثال1 :
فرض میکنیم شما با سرعت 120 کیلومتر وارد یک پیچ چپگرد شدید.در این شرایط شما فرمان رو مطابق با زاویه پیچ به سمت چپ میپیچونید....ولی خودروی شما مثلا" به دلیل لغزنده بودن سطح حرکت یا اشتباه شما در تخمین حداکثر سرعتی که خودرو توان تحملش رو در این پیچ داشته دچار پدیده اندر استیر شده و با انحراف قسمت جلو و عدم پیروی چرخهای جلو از زاویه فرمانی که شما برای پیچیدن تعیین کرده بودید شروع به لیز خوردن به سمت خارج پیچ ( یعنی سمت راست ) میکنه و در حقیقت میزان انحراف به سمت چپ ماشین کمتر از میزان مورد نیاز برای طی کردن پیچه.
در یک خودرو معمولی یک راننده عادی در صورت مواجه با چنین پدیده ای فرمان رو بیشتر به سمت چپ میپیچونه و ممکنه ترمز رو هم بگیره..همه این موارد باعث میشن که اندر استیر تشدید بشه و شما حتما" از پیچ خارج بشید و با موانع کنار مسیر برخورد کنید (یک راننده حرفه ای در چنین شرایطی پاش رو از روی پدال گاز بر میداره و فرمان رو به سمت راست میگردونه تا چرخهای جلو مجددا" چسبندگی بدست بیارن و بعد یا به کمک کمپرس موتور یا با کمک کمی گاز خودرو رو وادار به اور استیر شدن و اصلاح انحراف میکنه).
سیستم کنترل پایداری سریعاً با توجه به زاویه فرمان شما.سرعت حرکت و میزان شتاب جانبی وارده شرایط اندر استیر شما رو حس میکنه و برای اصلاح اشتباه شما ابتدا ترمز چرخ جلوئی سمت چپ ( یعنی چرخ داخلی قوس پیچ ) رو فعال میکنه..این کار باعث میشه جلوی خودروی شما شروع به گردش به سمت داخلی پیچ بکنه...بسته به میزان انحراف و سرعت شما اگر مسیر حرکت اصلاح شد که سیستم از مدار خارج میشه...
اگر نشد سیستم ممکنه با وارد کردن کمی از نیروی موتور به چرخ عقب بیرونی پیچ یا فعال کردن ترمز چرخ عقب داخلی پیج در حالیکه ترمز چرخ جلوی سمت چپ رو هم گرفته ( که تصمیم گیری در مورد کلیه این موارد بعهده خود سیستم و برنامه ای هست که براش تعریف شده ) مسیر حرکت شما رو تا رسیدن به مقادیر خواسته شده و ایمن اصلاح کند.
مثال2 :
شما با یک خودروی دیفرانسیل عقب در حالی که وزن برروی محور عقب چندان زیاد هم نیست با سرعت بالا وارد یک پیچ راستگرد میشید و در حالیکه پدال گاز رو هم دارید فشار میدید سعی میکنید پیج رو با حداکثر سرعت طی کنید.
در اینجا به دلیل وارد آوردن فشار اضافه به چرخهای عقب و همینطور سبکتر بودن محور عقب خودرو چسبندگی چرخهای عقب رو از دست میده و شروع به اور استیر میکنه و قسمت عقبیش منحرف میشه به سمت خارج پیچ.در واقع با زاویه ای بیشتر از زاویه مورد نیاز برای گردش به سمت راست میپیچه و در صورت ادامه این وضعیت وارد شانه خاکی داخل پیچ میشه. که کنترلش برای یک راننده عادی مشکله.
سیستم کنترل پایداری مجددا" با اندازه گیری زاویه فرمان و شتاب جانبی وارده سریعا" وضعیت اور استیر را تشخیص داده و برای کنترل این وضعیت چرخ جلوی سمت چپ ( چرخ سمت قوس خارجی پیچ ) رو وادار با ترمز شدن میکنه ...بازم اینکار مثل حالت چرخش تانک موجب کشیده شدن سمت چپ خودرو به سمت خارج پیچ و اصلاح اور استیر میشه . اين سیستم ممکنه برای اصلاح بیشتر چرخ داخلی ( یعنی چرخ سمت راست ) عقب رو هم ترمز کنه یا کمی به به نیروی موتور انتقالی به سمت مخالف عقب اضافه کنه و تا اصلاح کامل مسیر حرکت مطابق زاویه فرمان اینکار رو انجام میده.
سیستم‌های کنترل پایداری ای که امروزه روی خودروها نصب می‌شوند بسیار پیشرفته می‌باشند و شاید آنقدر خوب عمل کنند که بدون اینکه راننده متوجه شود، کنترل خودرو را حفظ کنند و راننده احساس کند که خودش چنین مهارتی در رانندگی دارد.
