صدای ناک (Knock) چیست؟

شاید شما نیز یک بار با این مورد مواجه شده باشید که موتور خودرو در هنگامی که در یک مسیر سربالایی قرار دارید شروع به تولید صدای چق چق کند ( صدایی شبیه به برخورد آرام قاشق و چنگال به یکدیگر ) و تا پدال گاز را رها می کنید این صدا بر طرف می شود و هنگامی که دوباره پای خود را روی پدال گاز قرار می دهید این صدا به گوش می رسد.

این صدا مشکلی است که مکانیک ها آن را ناک یا ضربه می نامند. ناک به حالتی گفته می شود که در آن مخلوط سوخت و هوای موجود در سیلندر زودتر از زمان جرقه زنی شمع منفجر می شود.

این حالت معمولا در هنگام حرکت در حالت اصطلاحاً دنده مُرده به وجود می آید. وضعیت دنده مُرده مربوط به حالتی است که با انتخاب دنده اشتباه (بیش از حد سبک) راننده قصد شتاب گیری دارد و نامناسب بودن دنده در این وضعیت، منجر به تعلل پیشرانه در دور گرفتن و طولانی شدن پروسه احتراق می شود.

علت ناک در خودرو چیست؟

موتورهای احتراق داخلی به این شکل کار می کنند که مخلوط سوخت و هوای وارد شده به سیلندر در محفظه ی احتراق توسط شمع مشتعل می شود و این انفجار سبب پایین رفتن پیستون شده و نیروی موتور تولید می شود و در ادامه به چرخ ها انتقال پیدا می کند.

مشکل ناک زمانی بروز می کند که موتور بسیار گرم باشد و دمای محفظه ی احتراق آن قدر بالا برود که مخلوط سوخت و هوای وارد شده بر اثر همین حرارت و زودتر از زمان جرقه زنی شمع ها مشتعل شود.

به گفته ی یکی از نمایندگی های تویوتا در وودبریج معمولا ناک زمانی اتفاق می افتد که خود شمع نیز می خواهد جرقه بزند و به این ترتیب دو احتراق با هم در داخل محفظه ی احتراق ایجاد می شوند و با یکدیگر تداخل می کنند، چنین موردی فشار و تنش زیادی را به موتور وارد می کند که صدای آن را می توان از بیرون نیز شنید.

1-سوخت دارای درجه اُکتان پایین است

اگر برای وسیله نقلیه خود از سوخت با درجه اکتان خیلی پایین استفاده کنید، احتمال ناک زدن افزیش می‌یابد. درجه‌بندی اُکتان ، اندازه‌گیری توانایی نوع سوخت در برابر انفجار زودرس مخلوط سوخت و هوا در موتور است. احتراق این نوع سوخت باعث ایجاد صدای ناک موتور می‌شود.

برای جلوگیری از وقوع این امر، بنزین با درجه سوخت اُکتان بالاتر از آن‌چه تولیدکننده توصیه می‌‌کند را استفاده کنید. تقویت‌کننده اُکتان در فروشگاه لوازم یدکی خودرو جهت خرید موجود است که می‌تواند به بازگرداندن رتبه صحیح اُکتان و متوقف کردن صدای ناک زدن موتور کمک کند.

سوخت اکتان بالا نسبت به سوخت معمولی گران‌تر است. درست است که افراد به دنبال صرفه‌جویی در هزینه‌های سوخت خودرو خود هستند، اما استفاده طولانی‌مدت از سوخت اشتباه می‌تواند به موتور شما آسیب برساند و باعث افزایش مصرف سوخت ماشین شود. به طور کلی، سوخت ارزان‌تر به هیچ وجه به معنی پس‌انداز پول بیشتر نیست!

درصورتی‌که قصد کاهش صدای ناک موتور را داشته باشید، به درجه اُکتان بالاتر فکر کنید. اگر گمان می‌کنید بنزین نامناسب وارد باک خودرو شما می‌شود، سعی کنید از یک افزودنی تقویت‌کننده اُکتان استفاده کنید.

2- رسوب کربن بر روی دیواره‌های سیلندر انباشته می‌شود

هنگامی که سوخت با اکسیژن مخلوط شده و در ادامه مشتعل می‌شود و از آنجا که بنزین و دیزل از مولکول‌های کربنی متعددی تشکیل شده‌اند ، باقی‌مانده کربن روی دیواره‌های سیلندر ، شمع‌ها و سایر اجزای سازنده در فرآیند احتراق تشکیل شده که منجر به ناک زدن موتور می‌شوند.

تولید بیش از حد کربن می‌تواند منجر به ایجاد مشکل در روند احتراق شود و به سیلندرهای موتور آسیب برساند. این رسوبات حجم داخل سیلندر را کاهش داده و میزان تراکم (فشرده‌سازی سوخت) را افزایش می‌دهد. به معنای دیگر، این رسوبات فضای مهم سیلندر را که برای کارکردهای عادی موتور در مخلوط کردن هوا و سوخت مورد نیاز است را اشغال می‌کنند. برای مثال، به رگ‌های خونی که توسط رسوبات کلسترول مسدود شده‌اند فکر کنید، هرچه انسداد بزرگ‌تر باشد خون کمتری در شریان‌ها جریان پیدا می‌کند.

رسوبات کربن آرام آرام و با گذشت زمان بیشتر و فشرده‌تر می‌شوند، بنابراین مشکل می‌تواند به سرعت بدتر از آن چیزی شود که فکرش را نمی‌کردید! در اکثر موارد، استفاده از پاک‌کننده مخصوص سوخت یا مواد افزودنی برای تمیز کردن رسوبات کربن روی اجزای موتور می‌تواند این مشکل را برطرف کند. برای این منظور، چند نوع مواد شوینده مختلف را امتحان کنید، مانند پاک‌کننده انژکتور که به تمیز کردن محفظه‌های احتراق کثیف و همچنین انژکتورها کمک می‌کند. قبل از ارزیابی نتایج، سعی کنید حداقل سه تمیزکننده مختلف را امتحان کنید.

نکته : توصیه می‌شود كه سیلندرها را برای رفع رسوب كربن در هر 100 ساعت كار تمیز کنید.

3- خرابی شمع ها

اگر از هرگونه شمع غیر از آن‌چه توسط سازنده توصیه شده است استفاده شود، می‌توان انتظار شنیدن صدای ناک زدن خودرو را داشت. هر نوع شمع دارای درجه حرارتی مشخصی است ، به این معنی که مقدار گرمای مشخصی را از محفظه احتراق خارج می‌کند. استفاده از شمع اشتباه می‌تواند باعث اخلال در عملکرد صحیح شمع‌ها شود. همچنین مشکل ناک زدن زمانی که دهانه یا گَپ شمع (فیلر شمع)به درستی تنظیم نباشد نیز رخ می‌دهد.

گَپ شمع مکانی است که شمع، مخلوط سوخت و هوا را مشتعل می‌کند. باریک بودن گپ، شمع را برای انجام عملکرد صحیحش ضعیف می‌کند ، همچنین گشاد بودن گپ ممکن است عملکرد شمع برای انجام احتراق کامل به طورکلی متوقف کند.

حل این نوع مشکلات معمولاً بسیار ساده است و کاری که بیشتر افراد نیز می‌توانند خودشان به تنهایی انجام دهند. علاوه بر تعویض فیلتر هوا و تمیز کردن سیستم سوخت، می‌توان با تعویض شمع‌های قدیمی و نامناسب، قدرت و کارآیی را به اتومبیل برگرداند و به طور بالقوه به ناک زدن موتور خاتمه داد.

نکته : شمع‌ها دارای عمر مفید هستند و در صورت معیوب شدن  به افت قدرت موتور و مصرف بیشتر سوخت منجر شوند. تعویض شمع بسته به نوع خودرو در هر 20 هزار تا 30 هزار کیلومتر (برای شمع های معمولی)عقلانی است.

برای اطلاعات بیشتر از خرابی شمع ها اینجا کلیک کنید.

4-یاتاقان‌های خراب

پیستون‌ها که در موتور بالا و پایین می‌شوند ، میل لنگ را می‌چرخانند که در نهایت نیرو به چرخ‌ها ارسال می‌شود. یاتاقان‌های میله حرکت پیستون را تسهیل می‌کنند که به مرور زمان فرسوده می‌شوند یا از موقعیت محوری خود خارج می‌شوند. با خراب شدن یاتاقان‌ها، پیستون‌ها در برابر میل لنگ صدای تق تق می‌دهد که صدایی شبیه ناک زدن است.

هنگامی که یاتاقان نابود می‌شود، خیلی طول نمی‌کشد که بلبرینگ خودش را به میل لنگ و میله‌های اتصال دیگر در اطراف میل لنگ متصل می‌کند. برای برطرف کردن این مشکل، ممکن است نیاز به یاتاقان جدید باشد یا اینکه پیستون‌ها یا میل لنگ‌ها باید تعمیر شوند. این مشکل معمولاً به دلیل نبود روغن رخ می‌دهد، گرچه ساییدگی یاتاقان ممکن است به طور طبیعی بیش از 100 هزار کیلومتر ایجاد شود.

نکته : گاهی موتور خودرو صداهایی تولید می‌کند که تشخیص آن دشوار است. علت دیگر ناک زدن موتور می‌توانند شامل انژکتورهای کثیف، ناک سنسور یا سنسور ضربه (میزان کوبش داخل سیلندر را بررسی می‌کند)، واشرهای فرسوده و گرم بودن موتور نسبت به کارکرد معمولش باشد.

در تصویر زیر ناک سنسور را مشاهده می کیند :